Đấng trượng phu giải thoát trong đời
Đoạn căn sinh tử luân hồi
Bậc thầy vô thượng trời, người nhờ nương.
Kính lạy Pháp: Dược Vương Tôn Bảo
Bệnh trầm kha, phiền não chúng sanh
Lương phương diệt tận vô minh
Ba tòa tạng báu, uy linh hằng thường.
Kính lạy Tăng: Người đương Chí Cả
Bậc thừa hành giáo hoá nhân quần
Một lòng xả phú cầu bần
Xả thân cầu đạo, giới tâm trọn lành.
Ưu-đàm hoa thiện sanh một thuở
Vạn năm sau còn tỏa linh hương
Công đức kết tụ kim cương
Trải vô lượng kiếp tìm đường cứu sinh.
Ba-la-mật nở tình Bồ-tát
Quyết đạt thành Diệu Giác Biến Tri
Niêm hương thù thắng trí bi
Cam lồ thánh thuỷ cứu nguy cõi đời.
Kiếp áp chót: Cung trời Đâu-suất
Rọi nhãn thông nhìn khắp thế gian
Thấy Trung Ấn Độ huy hoàng
Ca-tỳ-la-vệ phúc vàng duyên bay.
Hoa mạn-đà tung mây khoe sắc
Chim tần-già dìu dặt ca thanh
Ngài từ thiên giới giáng sanh
Vào lòng Phật Mẫu viên thành nguyện xưa.
Đức Ma Gia vốn vừa hiếm muộn
Lại ngày đêm mong muốn quý nhi
Miếu cao, đèn thấp quản gì
Dốc lòng cầu nguyện, lắm khi mỏi mòn.
Chợt hôm kia, cung son hiển mộng
Khắp hoàng môn hương lộng ngát ngào
Mây lành năm sắc xôn xao
Đại linh bạch tượng bước vào thánh thai.
Điện cửu trùng, rèm ngai thấp thoáng
Quan Khâm Thiên đoán mộng được vời
Hoàng nam rồi sẽ ra đời
Anh khôi, tú lệ con trời dám đương!
Biết điềm lành Phạn vương hoan hỷ
Đức Ma Gia trăm vị kiêng khem
Giới điều, nết hạnh nhu hiền
Đêm ngày thanh tịnh, đợi duyên mãn bồn.
Vườn Tỳ-ni, tâm hồn thư thới
Dạo gót mây, tay với đàm hoa
Tinh linh trời đất hiện ra
Ngôi sao vô tỷ: Sĩ Đạt Ta giáng phàm.
Tứ Thiên Vương quan tâm hầu hạ
Đại Long Vương phún nhả mưa sương
Chư tiên hoa rắc cúng dường
Ba cõi rúng động, thanh dương chói loà.
Bảy bước đi, liên tòa kết nụ
Chỉ đất trời thượng, hạ tuyên ngôn:
“Như Lai Vô Thượng Chí Tôn,
Kiếp này kiếp chót, vĩnh tồn vô sanh!”
A Tư Đà non xanh tu ẩn
Bỗng thấy lòng xao niệm lạ thường
Trong mây phảng phất thiên hương
Hoan ca trong gió, nhạc vương bồ-đoàn.
Chuyện lạ lùng, xả thiền đứng dậy
Phóng thần thông, thấy việc phi phàm
Gậy tre, áo cỏ băng ngàn
Xin gặp Thánh Ấu, long nhan bái mừng.
Trước quý thể, nghiêng lưng phủ phục
Chợt hoàng nhi bỏ gót lên đầu
Đại tiên biết chuyện cơ mầu
Khóc, cười ba tiếng hầu tâu sự tình:
“Khóc là khóc thương mình bạc phận
Chẳng được nghe giáo huấn của Ngài
Trẻ mai sau: Phật Như Lai
Tôn Sư Vô Thượng, bốn loài hàm ân.
Cười là cười duyên phần sanh chúng
Triệu năm kia, nào chẳng có hai
Muôn loài thoát khổ, được vui
Tao ngộ Chánh Pháp – trời, người hân hoan!
Đức Ma Gia viên toàn phước báu
Bảy ngày sau Đâu-suất hóa sanh
Giờ đây, nụ điểm đầu cành
Chẳng vun diệu dược, viên thành thắng hoa”.
Đoán như thần, Ma Gia tạ thế
Tịnh Phạn Vương lo nghĩ quên ăn
Trẻ không kế tục ngai vàng
Xuất gia thành Phật, vinh quang được gì?
Tuổi vừa lớn, dung nghi sáng chói
Mọi vinh hoa, phú quý bày ra
Nằm ngồi lầu ngọc, sàng ngà
Đến đi nhung gấm, kiệu xa sẵn dành.
Vườn ngự uyển, sắc lành tú mậu
Màu cung môn, tinh đẩu quang minh
Cung nga, thể nữ diễm tình
Vũ ca dìu dặt, cung nghinh tứ bề.
Lầu tránh nóng, tuyết lê nở rộ
Đình thanh lương, trăng gió dạt dào
Sơn hào, hải vị ngát ngào
Lầu son, gác tía: Thiên lao giữ gìn!
Mười sáu tuổi, kén tìm mỹ nữ
Nàng Gia Du hàm tiếu vừa hương
Mi xanh phơi phới cung đường
Còn giăng tơ đỏ, mà vương cánh thần.
Từ nết hạnh, tánh tâm vô lượng
Đến tài hoa, thiên hướng khôn nghì
Nói năng văn vẻ, khiêm uy
Học hành, tư cách khác gì phượng long.
Vui cung cấm thong dong ngày tháng
Tuổi thanh xuân trong sáng hồn nhiên
Bốn mùa nhạc trỗi tiên thiên
Ngày đêm hoan lạc, vô phiền, vô ưu.
Bình minh nọ, chợt tâu vương phụ
Ra hoàng môn ngự giá dạo chơi
Vua cha lòng dẫu y lời
Lệnh cho già, bệnh kíp thời tránh xa.
Chốn đô thành, trầm hoa bái vọng
Khắp đế kinh lồng lộng nhạc trời
Nam thanh, nữ tú vui cười
Cửa nhà quang đãng, người người lạc hoan.
Lòng Thái Tử rộn ràng sung sướng
Cảnh thanh bình ví tưởng thiên cung
Mỉm cười, xa giá thong dong
Hạnh phúc quốc độ, dám mong thế này?
Chợt cụ già răng lay, tóc bạc
Chân run run, ngơ ngác bên đường
Lưng còng, má hóp trơ xương
Thân hình tiều tụy, mà thương não lòng.
Hôm sau nữa, cửa Đông bỏ lại
Ghé cửa Nam, gặp phải bệnh nhân
Phong cùi, lở loét thương tâm
Tanh hôi, ruồi nhặng trên thân bám đầy.
Lòng ngao ngán, cửa Tây xa giá
Gặp tử thi xác rã, thịt tan
Bọ dòi nhung nhúc mủ vàng
Ác cầm cắn xé kêu vang thảm sầu.
Thấy khổ cảnh, nghiêng đầu gạt lệ
Gẫm nhân hoàn chịu lẽ tử sinh
Ốm đau, già chết bên mình
Chẳng ai thoát khỏi khổ hình thường nhiên.
Bước hồi cung, nặng triền ách phược
Đời thế ư? Hạnh phúc giả thôi!
Bánh xe sinh tử quay hoài
Mù tăm vô định, cõi người nào an?
Ra cửa Bắc, lòng đang chán nản
Gặp Sa-môn thanh thản, thoát trần
Trang nghiêm y bát đến gần
Tươi vui nét mặt, nhàn vân gót hài.
Xe dừng lại, chấp tay tham vấn
Hỏi căn nguyên ăn vận khác thường
Lý do độc bộ du phương?
Bánh cơm bố thí bên đường là sao?
Thầy khất sĩ khẽ chào khiêm tốn
Nhìn vương tôn nhu thuận đáp rằng:
Xả ly: Giới hạnh bần tăng
Cơm mười phương góp, tín tâm mọi nhà.
Lẽ sống, chết, bệnh, già chi phối
Sá chi mồi danh lợi thế gian
Xuất gia tìm ánh đạo vàng
Con đường bất tử, Niết-bàn vô sanh.
Như hết bệnh, mắt lành được sáng
Lòng Đạt Đa quang rạng như gương
Bấy lâu ngủ giấc mộng trường
Tu là giải thoát: Đế Vương chẳng màng!
Hai chín tuổi, cung vàng bỏ lại
Dứt thê nhi luyến ái bên lòng
Đêm cùng Sa Nặc ruổi dong
Vó câu Kiền Trắc vượt dòng Ni Liên.
Cởi cẩm bào, vương quyền sang cả
Lia gươm thiêng đoạn xả tóc trần
Tóc, gươm gói lại ân cần
Nhờ người tín bộc tâu trần Phụ Vương.
Giữa rừng già tuyết sương đằng đẵng
Ăn trái chua, củ đắng qua ngày
Đôi khi đọt lá, rễ cây
Xương sườn dính bụng, mặt mày xanh xao.
Bỏ rừng thấp, rừng cao quyết chí
Vấn chân sư, ẩn sĩ đã nhiều
Con đường giác ngộ cao siêu
Vẫn đang mù mịt, cô liêu bạt ngàn.
Rừng khổ hạnh, sáu năm chết dở
Đã nhịn ăn, nhịn thở xem sao
Lùng bùng tai óc máu trào
Hôm kia ngất lịm khác nào thây khô.
Được sống lại may nhờ bát sữa
Lên non linh, tín nữ dâng Thần
Lắng nghe sinh lực hồi phần
Cảm nghe minh mẫn tinh thần xiết bao!
Đàn Đế Thích ngàn cao lay tỉnh
Xé mây xanh, tuyệt đỉnh vang ngân
Chợt đâu một phiếm tơ trầm
Chợt đâu cao vút, đứt tung giữa vời.
Thiên tôn chủ ngỏ lời nhắc nhở
Đời tu hành giống tợ đàn kia
Lên căng dây sẽ đứt lìa
Quá thấp vô dụng, chằng vừa âm giai.
Hai cực đoan kéo dài lầm lạc
Chút mê si, thiện pháp tiêu vong
Đắm say lợi dưỡng giấc nồng
Cực hình khổ hạnh, thuyền không bến bờ.
Gẫm đến đây, đèn mờ thoắt sáng
Nhìn trời cao quang đãng lạ thường
Từ nay Trung Đạo là đường
Định tâm thiền tuệ: Vầng dương giữa lòng!
Bát khất thực, thả sông trôi ngược
Chỉ dòng xanh, nguyện ước vô nghì
Dựa lưng tựa cột Bồ-đề
Quyết thành Chánh Giác, lời thề trăng sao.
Đêm hôm ấy đi vào Tịnh Mặc
Trú khinh an, phỉ lạc, nhất tâm
Cắt lìa tình dục, hôn trầm
Lắng yên sân hại, phóng tâm chẳng còn.
Năm pháp cái tiêu mòn tánh giác
Ngài đoạn trừ chẳng một gắng công
Dễ dàng đạt được ngũ thông
Thấy tâm muôn loại, biết dòng trả vay.
Đây là Khổ, đây là Khổ Đế
Đây nguyên nhân ác uế khổ sanh
Cái này có, cái kia thành
Cái này tiêu diệt, do manh nào còn?
Lý duyên khởi xoay tròn sau trước
Vòng tử sanh phiền trược buộc ràng
Viễn ly ái dục: Niết-bàn
Con đường Bát Chánh: Vinh quang rạng ngời.
Đắc lậu tận, sao mai vừa mọc
Bậc Đại Hùng Chánh Giác Tôn Nghiêm
Ma vương sợ hãi cuồng điên
Địa cầu chuyển động, chư thiên lạy mừng.
Pháp vi diệu, dễ chừng khó thấy
Mắt chúng sanh bụi vấy lâu ngày
Làm sao Trực Kiến được ngay
Đầy tâm ái trước, đầy tay kiết thằng?
Đức Nghiêm Tôn tần ngần do dự
Pháp Vô Sanh, Bất Tử Hiện Tiền
Chúng sanh chẳng đủ phúc duyên
Như Lai với Pháp, tịch nhiên Niết-bàn.
Đại Phạm thiên Sa-ham-pa-tí
Bạn từ thời Ca Diếp Thế Tôn
Kinh lo Phật Pháp diệt vong
Thời gian tay duỗi, thần thông hiện kề.
“Bạch Thế Tôn: Trần mê thống khổ
Đã trầm luân sinh tử quá lâu
Ngưỡng mong Ngài chuyển Pháp Mầu
Mắt người ít bụi được hầu Thánh Kinh.
Như hoa sen đẹp xinh mùa hạ
Đóa vươn cao, đóa lả mặt hồ
Đóa còn tận đáy bùn nhơ
Chúng sanh căn trí tỏ, mờ khác nhau.
Pháp Vô Thượng khổ cầu chi dễ
Thương nhơn, thiên khác thể nghiêm từ
Mong Ngài ngự giá vân du
Vì đời chuyển Pháp, thiên thu hằng còn”.
Phật im lặng, an lòng hứa khả
Vầng hào quang Bát Nhã lung linh
Nhắm vườn Lộc Giả đăng trình
Bắt đầu khai đạo, xiển minh giáo thừa.
Tình khổ hạnh thuở xưa còn đó
Kiều Trần Như tỏ rõ ngạc nhiên
Năm thầy kính cần hầu bên
Nghe Pháp Vô Tỷ, nhân duyên Thánh Mầu.
Rồi từ đó, vó câu ngày tháng
Bốn lăm năm chẳng quản nắng mưa
Vén tay mở cửa thượng thừa
Niết-bàn bỉ ngạn, thuyền đưa tận bờ.
Gióng trống Pháp, người mơ chợt tỉnh
Uy Pháp Vương đại định Ma quân
Chư thiên, nhân loại hân hoan
Vị nguồn Thánh Thuỷ, phiền toan nhạt màu.
Kẻ lắm bụi, rửa lâu cũng sáng
Tâm đầy bùn, nước khoáng siêu nhiên
Bệnh trầm kha, thuốc thắng duyên
Chứng đắc Đạo, Quả vô biên trời người.
Thọ bát tuần, biết thời đã đến
Đức Thế Tôn giáo khuyến A Nan
Từ nay đồ chúng bốn hàng
Tự lo tu học khỏi màng Như Lai.
Xét Giới, Trí, Đức, Tài có đủ
Xét Tín, Duyên kết nụ vừa căn
Từ sau ba tháng con trăng
Như Lai diệt độ tại thành Ma La.
Bữa cơm cuối, Chun Đa cúng Phật
Món thịt rừng, nấm độc chẳng hay
Từ tâm thọ một bát đầy
Phần thừa chôn kín, sợ lây nhiễm trùng.
Trấn áp bệnh, dịu phần đau đớn
Chúc Chun Đa phúc lớn khó nghì
Gậy tre, Ngài lại chống đi
Dẫu cho tả lỵ, dẫu vì khát khô.
Ku-si-na-ra, tiểu đô sùng Phật
Rừng Sa La nở ngát đàm hương
Y vàng tín chủ dâng dường
A Nan hầu mặc, lòng dường hồ nghi.
Màu da Phật, màu y chợt tối
Tỏa hào quang, sáng chói lạ thường
Thế Tôn từ ái nói rằng
Màu da biến sắc hai lần mà thôi.
Một vào lúc Như Lai đại ngộ
Hai là khi Diệt Độ mãn phần
Đêm nay thời khắc đã gần
Như Lai Đại Bát Niết-bàn vô sanh.
Ngài A Nan khóc than bi luỵ
Bậc Thượng Nhân vô tỷ còn đâu
Vầng dương chợt tắt trên đầu
Trời cao sụp đổ, địa cầu chuyển rung.
Khẽ an ủi vô cùng bi mẫn
Đức Thế Tôn căn dặn mấy lời
Tử sinh, định luật cõi đời
Chớ nên sầu khổ, rối bời nhân tâm.
Trong Tăng chúng ai cần khuyến giáo
Có điểm nào lẽ đạo chưa thông
Pháp chi trở ngại vào dòng?
Nên đem ra hỏi để hòng phá nghi.
Đã đến lúc Như Lai diệt độ
Mong các thầy sáng tỏ tuệ tu
Ba lần cất giọng bi từ
Chư Tăng im lặng tưởng như tứ thiền.
Vào phút cuối Ngài khuyên đệ tử:
“Phải liễu tri đại sự tử sanh
Ngày đêm tu niệm tinh cần
Con đường thoát khổ vạn phần chông gai.
Kinh và Luật là thầy mai hậu
Pháp hành nào chưa thấu, hỏi nhau
Giới tâm, huynh đệ tương cầu
Tấn tu giải thoát, Pháp mầu vô sanh”.
Song long thọ, tàn xanh lay khẽ
Bắc hướng đầu, Phật nhẹ nghiêng vai
Phương Nam tay trái duỗi dài
Địa cầu hai cực, Như Lai Niết-bàn.
Lửa tam muội hào quang bốc cháy
Xá-lợi châu từ đấy bảo lưu
Tháp tôn nghiêm, ngưỡng vọng cầu
Pháp thân bất diệt ngàn sau rạng ngời.
Đại Trượng Phu một đời giáo hạnh
Đức Thượng Tôn, Hiền Thánh ai bì
Vầng trăng viên mãn Trí, Bi
Xuất phàm một thuở, sử ghi bối vàng.
Chúng đệ tử bốn hàng hữu học
Nén tâm hương tụng đọc đời ngài
Nguyện xin thoát khổ, được vui
Tròn duyên phúc quả, vun bồi thiện nhân.
Phật Di Lặc xuống trần mai hậu
Chân lý xưa, tinh đẩu quang minh
Cầu cho muôn loại hữu tình
Vô thượng an ổn, vô sinh Niết-bàn.
Minh Đức Triều Tâm Ảnh
