Naudé: Tốt lành và xấu xa thực sự tồn tại, hay chúng chỉ là những quan điểm bị quy định? Có một sự việc như xấu xa và nếu có, nó là gì? Có một sự việc như tội lỗi? Và có một sự việc như tốt lành? Và nó có nghĩa gì khi ở trong tốt lành thực sự lẫn thăm thẳm?
Krishnamurti: Sáng nay tôi đang suy nghĩ về cùng đề mục như những câu hỏi của bạn hàm ý, liệu có một tốt lành tuyệt đối và một xấu xa tuyệt đối: như ý tưởng của Thiên chúa giáo về tội lỗi và ý tưởng của Châu á về Nghiệp
– như hành động mà nuôi dưỡng nhiều đau khổ và phiền muộn thêm nữa, và tuy nhiên vượt khỏi sự xung đột của đau khổ và phiền muộn một tốt lành được sinh ra. Vào một ngày khác tôi đã suy nghĩ về điều đó khi trông thấy trên truyền hình vài người đang giết chết những con hải cẩu nhỏ bé. Đó là một sự việc khủng khiếp, tôi đã quay đầu đi thật mau lẹ. Giết chóc luôn luôn là sai lầm, không chỉ những con người mà cả những thú vật. Và những con người tôn giáo, không phải những con người mà tin tưởng tôn giáo, nhưng cái trí tôn giáo thực sự, luôn luôn lánh xa mọi hình thức giết chóc. Dĩ nhiên, khi bạn ăn một cây rau bạn đang giết chóc – một cây rau – nhưng đó là hình thức tối thiểu nhất của giết chóc và hình thức đơn giản nhất của tồn tại: tôi sẽ không gọi đó là giết chóc. Ở Ấn độ, ở Châu âu và ở Châu mỹ người ta đã nhìn thấy sự chấp nhận của giết chóc 173 trong chiến tranh, trong sát nhân có tổ chức, đó cũng là chiến tranh. Cũng vậy “giết chóc” con người bằng những từ ngữ, bằng một cử chỉ, bằng một cái nhìn, bằng khinh miệt: hình thức giết chóc này cũng bị chê trách bởi những người tôn giáo. Nhưng bất kể tất cả việc đó, giết chóc đã và đang xảy ra – giết chóc, bạo lực, hung tợn, dữ dằn, hiếu chiến – cuối cùng tất cả đều dẫn đến, trong hành động hay trong tư tưởng, dẫn đến gây tổn thương, dẫn đến tàn sát những người khác. Cũng vậy người ta đã nhìn thấy trong những hang động cổ xưa kia ở Bắc Phi và nam Nước Pháp nơi con người đang phô trương sự chiến đấu với những thú vật, nơi có lẽ sự chiến đấu với những điều xấu xa được hiểu rõ. Hay chiến đấu như một hình thức vui chơi, để giết chết cái gì đó, để chinh phục? Vì vậy khi người ta nhìn thấy tất cả việc này, người ta hỏi liệu có một sự việc như xấu xa trong chính nó, hoàn toàn không có tốt lành; và khoảng cách giữa xấu xa và tốt lành là gì. Xấu xa là sự giảm bớt của tốt lành, từ từ chết dần trong xấu xa? Hay tốt lành là sự giảm bớt của xấu xa, dần dần trở nên tốt lành? Đó là, qua khoảng cách thời gian, chuyển động từ tốt lành đến xấu xa, và từ xấu xa đến tốt lành?
Naudé: Ông có ý nói chúng là hai đầu của cùng cây gậy phải không?
Kishnamurti: Hai đầu của cùng cây gậy – hay chúng là hai sự việc hoàn toàn tách rời? Vì vậy xấu xa là gì và tốt lành là gì? Thế giới Thiên chúa giáo, Tòa xử tội của La mã, ngày trước thường đốt cháy con người vì những ý tưởng trái nghịch, nghĩ rằng việc đó là tốt lành.
Trích:" Sự thức dậy của thông minh"
