Nơi ẩn náu an toàn mà cái trí của bạn đã thực hiện trong vun quén đạo đức, trong sự mê tín của niềm tin, trong khả năng ranh mãnh và trong hoạt động, chắc chắn sẽ mang lại chết. Bạn không thể lẩn tránh chết nếu bạn phụ thuộc thế giới này, xã hội mà bạn sống. Cái người đã chết ở nhà bên cạnh hay cách xa một ngàn dặm là bạn. Bằng sự chu đáo vô cùng, anh ấy đã và đang chuẩn bị suốt nhiều năm để chết, giống như bạn. Giống như bạn, anh ấy đã gọi sống là một đấu tranh, một đau khổ, hay một trình diễn rất vui vẻ. Nhưng chết luôn luôn hiện diện ở đó, đang nhìn ngắm, đang chờ đợi. Nhưng cái người mà chết hàng ngày vượt khỏi chết.
Chết là tình yêu. Vẻ đẹp của tình yêu không ở trong những hồi tưởng quá khứ hay trong những hình ảnh của ngày mai. Tình yêu không có quá khứ và không có tương lai; cái gì có, là ký ức, mà không là tình yêu. Chính xác, tình yêu cùng sự đam mê của nó vượt khỏi ranh giới của xã hội, mà là bạn. Chết, và nó hiện diện ở đó.
Thiền định là một chuyển động ở trong và của cái không biết được. Bạn không hiện diện ở đó, chỉ sự chuyển động. Bạn quá nhỏ nhoi hay quá to lớn cho sự chuyển động này. Nó không có gì đằng sau nó hay phía trước nó. Nó là năng lượng đó mà vật chất-suy nghĩ không thể tiếp xúc. Sự suy nghĩ là sự biến dạng bởi vì nó là sản phẩm của ngày hôm qua; nó bị trói buộc trong những lao dịch của nhiều thế kỷ và vì vậy nó bị rối loạn, không rõ ràng. Dù làm bất kỳ điều gì, cái đã được biết không thể vươn tới cái không biết được. Thiền định là chết đi cái đã được biết.
Từ sự yên lặng, nhìn ngắm và lắng nghe. Sự yên lặng không là sự kết thúc của ồn ào. Sự huyên thuyên liên tục của cái trí và quả tim không kết thúc trong sự yên lặng; nó không là một sản phẩm, một kết quả của sự ham muốn, nó cũng không được sắp xếp vào chung bởi ý muốn. Tổng thể của ý thức là một chuyển động ồn ào, nhiễu loạn bên trong những biên giới của đang tạo tác riêng của nó. Bên trong biên giới này, sự yên lặng hay bất động này không là gì cả ngoại trừ sự kết thúc trong chốc lát của sự huyên thuyên; nó là sự yên lặng bị tiếp xúc bởi thời gian. Thời gian là ký ức và đối với nó sự yên lặng là lâu dài hay mau lẹ; nó có thể đo lường. Trao cho nó không gian và sự tiếp tục, và vậy thì nó trở thành một đồ chơi khác. Nhưng đây không là sự yên lặng. Mọi thứ được sắp xếp vào chung bởi sự suy nghĩ đều ở trong cánh đồng của sự nhiễu loạn, và không cách nào sự suy nghĩ có thể tự làm yên lặng chính nó. Nó có thể dựng lên một hình ảnh của sự yên lặng và qui phục, tôn sùng hình ảnh đó, như nó luôn luôn thực hiện cùng quá nhiều hình ảnh mà nó đã sáng chế, nhưng công thức của sự yên lặng của nó chính là sự tiêu cực của nó; những biểu tượng của nó chính là sự phủ nhận của thực tế. Chính sự suy nghĩ phải bặt tăm cho sự yên lặng hiện diện. Sự yên lặng luôn luôn là ngay lúc này, khi sự suy nghĩ không hiện diện. Sự suy nghĩ, luôn luôn cũ kỹ, không thể thâm nhập sự yên lặng đó mà luôn luôn mới mẻ. Cái mới mẻ trở thành cái cũ kỹ khi sự suy nghĩ tiếp xúc nó. Từ yên lặng này, nhìn ngắm và nói chuyện. Từ yên lặng này, có sự vô danh thực sự và không còn sự khiêm tốn nào khác. Kiêu ngạo luôn luôn là kiêu ngạo, mặc dù nó khoác vào vỏ ngoài của sự khiêm tốn, mà khiến cho nó khắc nghiệt và cáu kỉnh thêm. Nhưng từ yên lặng này, từ ngữ ‘tình yêu’ có một ý nghĩa hoàn toàn khác hẳn. Yên lặng này không ở ngoài đó nhưng hiện diện nơi toàn nhiễu loạn của người quan sát kết thúc.
Hồn nhiên, một mình nó, có thể là đam mê. Hồn nhiên đó không có đau khổ, không có chịu đựng, mặc dù nó đã có hàng ngàn trải nghiệm. Không phải những trải nghiệm gây thoái hóa cái trí, nhưng chính là những gì chúng lưu lại đằng sau, cặn bã, những vết sẹo, những kỷ niệm. Những thứ này tích lũy, chất chồng thứ này trên thứ khác, và thế là đau khổ bắt đầu. Đau khổ này là thời gian. Nơi nào đau khổ hiện diện, hồn nhiên không còn. Đam mê không bị sinh ra từ đau khổ. Đau khổ là trải nghiệm, trải nghiệm của sống hàng ngày, sống của khó nhọc và những vui thú thoáng chốc, những sợ hãi và những chắc chắn. Bạn không thể chạy trốn những trải nghiệm, nhưng chúng không cần bám rễ trong mảnh đất của cái trí. Những gốc rễ này là nguyên nhân cho những vấn đề, những xung đột và sự đấu tranh liên tục. Không có phương cách thoát khỏi cái này nhưng hàng ngày chết đi mọi ngày hôm qua. Cái trí rõ ràng, một mình nó, có thể là đam mê. Nếu không có đam mê bạn không thể thấy cơn gió nhe nhẹ len lỏi giữa những chiếc lá hay ánh mặt trời trên dòng nước. Nếu không có đam mê, không có tình yêu.
Đang thấy là đang làm. Khoảng trống giữa đang thấy và đang làm là sự lãng phí của năng lượng.
Tình yêu chỉ có thể hiện diện khi sự suy nghĩ bặt tăm. Sự bặt tăm này không thể nào bị sáng chế bởi sự suy nghĩ. Sự suy nghĩ chỉ có thể sắp xếp vào chung những hình ảnh, những công thức, những ý tưởng, nhưng sự bặt tăm này không bao giờ có thể bị tiếp xúc bởi sự suy nghĩ. Sự suy nghĩ luôn luôn cũ kỹ, nhưng tình yêu lại không.
Cơ thể có sự thông minh riêng của nó, mà bị làm tê liệt qua những thói quen của vui thú. Những thói quen này hủy hoại sự nhạy cảm của cơ thể, và không nhạy cảm này khiến cho cái trí đờ đẫn. Một cái trí như thế có lẽ tỉnh táo trong một phương hướng giới hạn và chật hẹp và vẫn vậy không nhạy cảm. Chiều sâu của một cái trí như thế có thể đo lường được và bị trói buộc bởi những hình ảnh và những ảo tưởng. Sự hời hợt của nó là sự thông minh duy nhất của nó. Một cơ thể thông minh và nhẹ nhàng là điều cần thiết cho thiền định. Sự tương tác giữa cái trí thiền định và cơ thể của nó là một điều chỉnh liên tục trong sự nhạy cảm; bởi vì thiền định cần đến sự tự do. Sự tự do là kỷ luật riêng của nó. Trong sự tự do, một mình nó, có thể có sự chú ý. Nhận biết được không-chú ý là chú ý. Sự chú ý tổng thể là tình yêu. Một mình nó, có thể thấy, và đang thấy là đang làm.
Ham muốn và vui thú kết thúc trong đau khổ; và tình yêu không có đau khổ. Cái gì có đau khổ là sự suy nghĩ – suy nghĩ mà cho sự tiếp tục đến vui thú. Sự suy nghĩ nuôi dưỡng vui thú, củng cố sức mạnh cho nó. Mãi mãi sự suy nghĩ đang tìm kiếm vui thú, và thế là đang mời mọc đau khổ. Đạo đức mà sự suy nghĩ vun quén là phương cách của vui thú và trong nó có nỗ lực và thành tựu. Nở hoa của tốt lành không ở trong mảnh đất của sự suy nghĩ nhưng trong sự tự do khỏi đau khổ. Sự kết thúc của đau khổ là tình yêu.
J. KRISHNAMURTI
Trích: Phần I
GẶP GỠ CUỘC SỐNG
MEETING LIFE
Biên soạn: Mary Lutyens
Lời dịch: Ông Không
