Và bất kì khi nào thiền tách rời khỏi cuộc sống, cái gì đó là sai. Nó trở thành phủ định cuộc sống. Thế thì người ta bắt đầu nghĩ về đi tới tu viện hay hang động Himalaya. Thế thì người ta muốn trốn thoát khỏi cuộc sống, vì cuộc sống dường như là việc sao lãng khỏi thiền.
Cuộc sống không phải là việc sao lãng, cuộc sống là cơ hội cho thiền.
Bước đi, luôn có tính quan sát hơi thở đi vào, hơi thở đi ra. Bạn đang đưa một chân lên trước: quan sát, cảm thấy nó từ bên trong. Bạn đang chạm đất: cảm thấy cái chạm của đất. Và chim đang hót và mặt trời đang lên... Người ta phải nhạy cảm đa chiều. Điều này sẽ giúp thông minh của bạn tăng lên; điều này sẽ làm cho bạn tài giỏi, sắc bén, sống động hơn. Và tôn giáo phải làm cho bạn sống động hơn, nhạy cảm hơn. Vì cuộc sống là Thượng đế, và không có Thượng đế khác. Phật chắc sẽ đồng ý với Toscanini...
Vào ngày sinh thứ tám mươi của Toscanini, ai đó hỏi con trai ông ấy về bố ông ấy xếp hạng gì cho thành tựu quan trọng nhất của ông ấy. Người con đáp, "Với bố tôi, không thể có điều như vậy được. Bất kì cái gì ông ấy ngẫu nhiên làm vào khoảnh khắc đó đều là điều lớn nhất trong đời ông ấy – dù ông ấy chỉ huy dàn nhạc hay bóc cam."
Bóc cam dường như bạn đang chỉ huy dàn nhạc, và bạn sẽ tới ngày càng gần hơn với Phật. Bóc cam dường như bạn đang vẽ bức tranh vĩ đại nhất trên thế giới – với tỉnh táo đó, với chăm nom đó, với tình yêu đó, với tính toàn bộ đó. Bóc cam và nhận biết đa chiều về nó – ngửi mùi bay ra từ nó, cảm, chạm, nếm. Thế thì một quả cam nhỏ, quả cam bình thường, được biến đổi – được biến đổi bởi phẩm chất của tâm thức mà bạn mang vào nó.
Và nếu cuộc sống có thể được sống theo cách này thế thì tôn giáo là không phủ định cuộc sống – nó khẳng định. Nó không lôi bạn ra khỏi cuộc sống - nó đưa bạn vào trong cuộc sống, tới cốt lõi sâu nhất của nó. Nó đem bạn vào trong điều huyền bí của nó.
Đó là cách tiếp cận của tôi nữa. Và bất kì tôn giáo nào mà phải được duy trì tách rời khỏi cuộc sống – lời cầu nguyện mà bạn phải làm trong đền chùa, và thiền mà bạn có thể làm chỉ trong hang động Himalayan – chẳng giá trị gì mấy, vì bạn không thể làm được nó trong hai mươi bốn giờ. Ngay cả người sống trong hang động Himalaya sẽ phải đi xin thức ăn, sẽ phải nhặt củi cho mùa đông đang tới, sẽ phải tự bảo vệ mình vì mưa có đó, sẽ phải nghĩ tới cái gì đó vì trong đêm thú hoang có đó. Ngay cả trong hang đó người đó sẽ phải làm cả nghìn lẻ một thứ. Bạn không thể đơn giản thiền trong hai mươi bốn giờ được, điều đó là không thể được.
Nhưng Phật làm điều đó thành có thể. Ông ấy nói: Đừng tách thiền khỏi cuộc sống - để chúng là cùng nhau. Biến từng cơ hội của cuộc sống thành thiền. Làm nó với nhận biết tràn đầy, tỉnh táo, quan sát, chứng kiến.
Một đệ tử đã tới để gặp Ikkyu, thầy anh ta. Đệ tử này đã từng thực hành một thời gian nào đó. Lúc đó trời mưa, và khi anh ta đi vào, anh ta bỏ giầy và ô ở bên ngoài. Sau khi anh ta đã bày tỏ kính trọng với thầy, thầy hỏi anh ta đã để ô ở bên nào của giầy.
Bây giờ, loại câu hỏi gì thế này...? Bạn không mong đợi thầy hỏi câu hỏi vô nghĩa như thế – bạn mong đợi họ hỏi về Thượng đế, về hoả xà dâng lên, các luân xa mở ra, ánh sáng xuất hiện trong đầu. Bạn hỏi về những điều lớn lao thế – huyền bí, bí truyền.
Nhưng Ikkyu đã hỏi một câu hỏi rất bình thường. Không thánh nhân Ki tô giáo nào sẽ hỏi nó, không sư Jaina nào sẽ hỏi nó, không swami Hindu nào sẽ hỏi nó. Nó chỉ có thể được làm bởi người thực sự cùng với Phật, trong Phật – người thực sự là phật. Thầy hỏi anh ta đã để ô ở phía bên nào của giầy anh ta. Bây giờ, giầy và ô có liên quan gì tới tâm linh?
Nếu cùng câu hỏi này được hỏi với bạn, bạn chắc đã cảm thấy khó chịu. Bạn chắc đã cảm thấy rằng người này không phải là thầy chút nào. Đây là loại câu hỏi gì vậy? Triết lí nào có thể có trong nó?
Nhưng có cái gì đó cực kì có giá trị trong nó. Giá mà anh ta hỏi về Thượng đế, về hoả xà và luân xa, điều đó chắc đã là vô nghĩa, hoàn toàn vô nghĩa. Nhưng điều này có nghĩa. Đệ tử này không thể nào nhớ nổi – ai bận tâm chỗ bạn đã để giầy và bạn đã để ô ở bên nào của giầy, bên phải hay bên trái. Ai bận tâm? Ai chú ý nhiều thế tới ô? Ai nghĩ về giầy? Ai chăm nom thế?
Nhưng điều đó là đủ – đệ tử này đã bị từ chối. Ikkyu nói, "Thế thì đi và thiền thêm bẩy năm nữa."
"Bẩy năm nữa sao?" đệ tử này nói. "Chỉ vì cái lỗi nhỏ này sao?"
Ikkyu nói, "Đây không phải là lỗi nhỏ. Mọi lỗi đều không nhỏ không lớn – ông chỉ chưa sống có tính thiền, có vậy thôi. Về đi, thiền trong bẩy năm nữa, rồi lại tới."
Đây là thông điệp tinh tuý của Phật giáo: Cẩn thận, chăm nom mọi thứ. Và không làm bất kì phân biệt nào giữa mọi vật, rằng cái này là tầm thường và cái kia là rất rất tâm linh. Điều đó tuỳ vào bạn. Chăm chú, cẩn thận, và mọi thứ trở thành tâm linh. Không chăm chú, không cẩn thận, và mọi thứ trở thành phi tâm linh.
Tính tâm linh được bạn truyền ra, nó là món quà của bạn cho thế giới. Khi một thầy như Ikkyu chạm vào ô, ô là thiêng liêng như bất kì cái gì khác có thể vậy. Và nếu bạn chạm ngay cả vào Thượng đế, Thượng đế sẽ trở thành tầm thường. Điều đó tuỳ thuộc vào cái chạm của bạn.
Năng lượng thiền là giả kim thuật. Nó biến đổi kim loại cơ sở thành vàng; nó liên tục biến đổi cái cơ sở thành cái cao hơn. Bạn càng trở nên có tính thiền, bạn càng thấy Thượng đế ở mọi nơi. Tại đỉnh tối thượng, mọi thứ đều là thiêng liêng. Chính thế giới này là thiên đường, và chính thân thể này là phật.
Từ "Coi nó là dễ", tập 2
