Sự thật về cuộc sống luôn sẵn có nơi mỗi người chúng ta, sẵn có xung quanh chúng ta. Những người hiểu ra điều này sẽ không thấy có vấn đề gì nữa, cũng không còn gì để họ phải theo đuổi nữa. Bây giờ họ chỉ sống với thực tại và tự chiêm nghiệm, học hỏi mà thấy ra thôi. Vì câu trả lời cho mọi vấn đề của cuộc sống đều nằm trong chính cuộc sống. Mọi thứ đã tự đầy đủ nơi thực tại hết rồi, không cần thêm bớt gì nữa.Tất cả chân lý đều đã đầy đủ nơi chính mình ngay bây giờ và ở đây. Không phải nó sẽ chỉ xuất hiện sau quá trình nỗ lực tu tập mà nó đã có sẵn nơi mỗi người. Vì vậy người đã giác ngộ không bao giờ cho rằng ta giác ngộ "cao" hơn người khác, vì họ biết chân lý nơi mỗi người đều bình đẳng như nhau.
Và kỳ diệu hơn chân lý sẵn có trong bất kỳ cái gì, trong từng bông hoa, viên sỏi, chiếc lá… Như Đức Phật từng nói chỉ vì ta có nhiều "bụi" trong mắt nên không nhận ra. Những hạt bụi của những phiền não, tư kiến, tư dục, quan niệm, lý luận chủ quan. Chúng che mắt ta khiến ta không nhận ra được sự thật, mà sự thật này phổ biến và đơn giản tới mức chỉ cần buông xuống mọi ý đồ thì nó liền hiển hiện.
Vi vậy bước đầu tiên của Thiền chính là biết thư giãn, buông xả để cho thân tâm lặng lẽ vận hành, không thêm bớt gì cả. Mọi hoạt động của thân hay tâm lúc đó hoàn toàn tự nhiên, tự nó ứng ra, chứ không phải xuất phát từ ý đồ của một cái Ta nào cả. Khi đi thì chân cứ tự bước, vấp phải hòn đá thì tự tránh sang bên.
Thường thì chúng ta vẫn cố gắng tu tập, rèn luyện để đạt được chân lý. Có biết đâu cái chân lý mà ta muốn đạt tới chỉ là ảo tưởng từ tâm trí ta. Khi ta đọc sách, hay nghe lời giảng, trong tâm trí tự vẽ ra một chân lý ảo tưởng rồi ta muốn theo đuổi, níu giữ nó và sở hữu nó. Do mình tự nghĩ ra thì làm sao có thể là chân lý được. Chân lý là luôn có sẵn, hiển hiện ở khắp nơi. Nó không thể do bất cứ ai nghĩ ra, hay tạo ra.
Khi ta cố gắng rèn luyện, nỗ lực để đạt tới cái chân lý, mục đích do tâm trí của ta tự dựng lên thì chính ta đang bước vào con đường luân hồi sinh tử. Chính cái bản ngã ảo tưởng cứ thôi thúc ta muốn làm cái này cái kia, muốn tạo tác để trở thành liền rơi vào thập nhị nhân duyên. Nguyên nhân của việc tạo tác để trở thành chính là vô minh và ái dục. Vô minh là không thấy rõ thực tại đang là, còn ái dục chính là tham và sân.
Ngay tại đây, bây giờ khi ta buông mọi ý đồ để thấy rõ trọn vẹn thân-tâm đang vận hành, ngay đó là sự thật rồi nhưng ta lại không thấy là như vậy. Ta đi tìm một sự thực khác, chân lý khác hợp ý mình hơn. Thí dụ ta muốn đạt được Niết bàn. Có biết đâu Niết bàn là một khái niệm không có thực bởi vì buông khái niệm đi thì ngay đó là Niết bàn.
Khi tâm khởi lên một khái niệm dù là khái niệm về Niết bàn thì đã là vọng tưởng. Chỉ cần nghĩ về Niết bàn, ta liền đánh mất thực tại đang xảy ra và rơi vào vô minh mất rồi.
Khi ta muốn đạt được Niết bàn tức cho rằng những gì đang xảy ra nơi thân-tâm không phải Niết bàn và ta phải nỗ lực để biến chúng trở thành Niết bàn. Đó chính là tạo tác để trở thành. Vô minh-ái dục có ái-thủ-hữu để trở thành liền rơi vào luân hồi sinh tử, phiền não khổ đau. Điều này Đức Phật nói rõ trong Thập Nhị Nhân Duyên.
Có một câu kệ rất hay:
"Chân bất lập, vọng bổn vô"
Chân lý luôn sẵn có, không thể do ta lập ra, đó chính là "chân bất lập".
Bây giờ chỉ còn thấy vọng tưởng vốn không. Đức Phật dạy ta một cách hết sức đơn giản, đó là trở về trọn vẹn trong sáng với thực tại nghĩa là tinh tấn-chính niệm-tỉnh giác. Trọn vẹn với những gì xảy ra nơi thân-tâm như nó đang là, không còn thêm bớt gì hết.
Khi ta ngồi một cách hoàn toàn thư giãn, buông xả để thân tâm nghỉ ngơi. Không còn ý đồ muốn tốt hơn, hay tìm cầu chân lý gì nữa thì làm sao vọng tưởng có thể nổi lên. Đó chính là "chân bất lập, vọng vốn không" vậy.
Nếu mỗi người dù đang ở trong các trạng thái khác nhau, nhưng trạng thái nào thì cứ thấy nó như vậy thôi, thái độ của tâm vẫn rỗng lặng trong sáng, không có bình luận, phán xét, phản ứng hay thêm bớt gì cả thì ngay đó là Niết Bàn. Đức Phật đã định nghĩa Niết Bàn rất đơn giản chính là đoạn tận tham, đoạn tận sân, đoạn tận si. Niết Bàn chính là thái độ rỗng lặng trong sáng của tâm, chứ không phải là một trạng thái tốt đẹp, dễ chịu, hay cao siêu nào đó.
Hãy nhớ chân lý nằm ở thái độ chứ không phải trạng thái, nằm ở cách vận hành chứ không ở nơi kết quả
Niết Bàn chính là thái độ rỗng lặng trong sáng để thân-tâm có thể ở trong bất kỳ trạng thái nào. Khi đau khổ, thất bại cũng vẫn là Niết Bàn, và khi hạnh phúc, thành công cũng vậy.
Niết Bàn có mặt ngay khi cái Ta ảo tưởng được buông xuống hoàn toàn. Thay đổi thái độ là ngay lập tức, còn thay đổi trạng thái cần có thời gian. Như lời Đức Phật dạy:"Chân lý là trở lại mà thấy, mỗi người tự thấy, thấy lập tức ngay trên chính thực tại đang là, không qua thời gian"...
Trích: Pháp thoại " Pháp đã hoàn hảo nơi mỗi người"
Tác giả: Viên Minh